Vurgu-Sözcük Vurgusu 2
Özel ad olsun olmasın bileşik sözcüklerde vurgu her zaman ilk sözcüğün son hecesindedir. İlk sözcük tek heceliyse vurgu o tek hecede yani ilk sözcüktedir gene.
ÇaNAKkale -ElMAdağ – GÖLbaşı – DiYARbakır
KahraMANmaraş -GaZİantep – SACayağı – cumHURbaşkanı – YERelması – BİNbaşı – deNİZaltı – aYAKkabı – Suböreği – aNAvatan – KUŞburnu – YavRUağzı
Bileşik sözcüklerde vurguyu bulmakta zorlanıyorsanız soru sorun.
Ne Maraş? KahraMANmaraş.
Ne vatan? aNAvatan
Ne altı? DeNİZaltı.
En çok hata yapılan yer adları ise “-tan” hecesiyle bitenlerdir. Bu sözcükleri sık kullanmak zorunda olanların bile doğru vurguyu bulamadıkları sözcüklerdir bunlar. Vurgu hiç değişmez bir şekilde “-tan” hecesindedir. Yanlış olarak çoğunlukla orta hece vurgulanmaktadır.
PaKİStan (Y) – PakisTAN (D)
AfgaNİStan (Y) – AfganisTAN(D)
YunaNİStan (Y) – YunanisTAN(D)
ÖzbeKİStan (Y) – ÖzbekisTAN(D)
Sayı vurgularına gelince… Sayılarda vurgu genel sözcük vurgusu kuralına uygun olarak sondadır. Bir bölümü hariç… Onlu sayılarda vurgu ilk hecede yani “on” dadır. Tıpkı bileşik sözcük vurgusu gibi.
onBİR (Y) – ONbir (D)
onBEŞ (Y) – ONbeş (D)
Arapça ya da Farsça kökenli bazı kelimelerde vurgu baştadır.
bilhassa – bilcümle – bilakis – bilmukabele – bilaistisna – bilfiil – bittabi
bizatihi – bilmukabele – natamam – namağlup – maaile – bivefa biçare
Sözcük vurgusu konuşmanın akışı içinde doğal ve kendiliğinden oluşur. Ama dikkat etmezsek aynı doğallık içinde hata yapmak da kolaylaşır. O nedenle belli başlı vurgu kuralları ile en çok hata yapılan vurgu örneklerini vermeyi tercih ettim. Vurgu geniş bir konu. Anlatmadığım vurgu çeşitleri söylediğim gibi konuşmanın doğallığı içinde yerini bulur. Bunlar ayrıca ton ve tonlama ile iç içe geçmiş akıcı konuşma incelikleridir.
