Tonlama – Anlatım – Bildirim Cümlesi
Bildirim cümleleri bir düşünceyi, bir olayı, bir durumu tam olarak anlatan cümlelerdir. Sonlarında nokta vardır. Cümlenin tonlamasını dolayısıyla bildirimi doğru ve tam yapabilmek için sondaki noktayı mutlaka okumamız gerekir. Sesimizle cümlenin sonuna nokta koymamız şarttır. Bunu yapabilmek için de cümleyi iniş tonuyla bitiririz.
“Turuncu insanın içini ısıtan bir renktir. Benim seçimimi sorarsanız / yeşil derim.”
Her iki cümlede bir düşünceyi bildiriyor ve her ikisinin sonunda nokta var. Noktayı okuduk ve cümle sonunu havada bırakmadık. Bir de vurguya dikkat çektik. Cümlede italik ve altı çizili yazılan sözcükler vurgulanması gereken sözcükler. Ama bu tabii ki benim tercihim. Siz örneğin vurgulamayı şöyle seçebilirsiniz.
“Turuncu insanın /içini ısıtan bir renktir. Benim / seçimimi sorarsanız / yeşil derim.”
Bir başka örneğe bakalım.
“Meteoroloji / kuvvetli yağışın /devam edeceğini duyurdu. İlgililerin dikkatli olması uyarısını / yineledi.”
Bu cümlelerde bir haber veriliyor. Her ikisinde noktalar okundu. Bu cümlelerde vurguların tercihe göre değişebileceğini söyleyemeyiz. Haber verilen cümlelerde vurguyu değiştirmek bildirimin doğru yapılamaması sonucunu doğurur.
Günümüzde en çok yapılan yanlışlardan biri bildirim cümlesinin sonunda nokta koymadan yapılan tonlamadır. Bu yanlışı da gösterelim.
Meteoroloji kuvvetli yağış beklendiğini duyurdu. İlgililerin dikkatli olması uyarısını yineledi.
Cümlenin bittiği anlaşılmıyor. Olay önemini kaybediyor, bildirim eksik kalıyor.
Cümle bitmiyor devam ediyorsa sesimiz de yaptığı tonlamayla bu devamlılığı duyurur.
“Sadece iyi beslenmek yetmez spor da yapmalıyız.”
“Söylediklerimin hiçbiri yalan değil, yalan söylemem ben.”
Devam eden tonlama bir de cümlede birbiri ardına sayılan ögeler varsa yapılır.
“Toplantıya Türkiye, Almanya, Belçika, Fransa, Japonya katılacak.”
“İş hayatı insanın ufkunu genişletir, kişiye toplum içinde saygınlık kazandırır, sosyal bir çevre edinmesini sağlar.”
“Zincirleme kazada 10 araç birbirine girdi, 3 kişi öldü, 5 kişi yaralandı. Yol trafiğe kapatıldı.”
Son cümleyi nokta tonlaması yapmadan okuyalım verdiğimiz önemli bir bilginin ne kadar sıradanlaştığını görelim.
“Zincirleme kazada 10 araç birbirine girdi, 3 kişi öldü, 5 kişi yaralandı. Yol trafiğe kapatıldı.”
