Bir
Sonundaki “r” sesi düşmeli mi, söylenmeli mi? Konuşmanın doğal akışı içinde düşebilir. “Bi gün bi baktım” denebilir. Ama düşürülmemesi, söylenmesi gereken yerler var. Cümlede “bir” in önemi varsa, vurgulamak gerekiyorsa söylemeliyiz. Ve örneğin belli bir günden söz ediyorsak, “bi mayıs” “bi haziran” diye söylenmesi yanlıştır.
Türkiye
Bazen ülkemizin adını söylerken ortadaki “r sesini çıkarmıyoruz. Tükiye. Ortada zaten fazla titremeyen “r” sesini hiç söylememek doğru değil. Türkiye
“-yor”eki
“r” sesinin söyleyişte düştüğü yerlerden biri de “yor” eki. Kelimenin sonunda yer alan “r” sesinin en az titrediği yer olduğunu biliyoruz. Peki, hiç duyurmamak doğru mu? Günlük ve samimi konuşmalarda doğru olabilir. Ama topluluk önünde, bir iş görüşmesinde, bir projenin sunumunda konuşan kişinin ya da ekranda haber okuyan bir spikerin “geliyo” “yapıyo” şeklinde telaffuz etmesi doğru değil. Çünkü bu söyleyiş anlamı küçültüyor, konuşmanın tümüne yayılan bir hafiflik yaratıyor.
Bir de “r” sesini söylememek ve cümlenin tonlamasını yukarda bitirmek beraber görülüyor. Bu tarz da yaygın ve o zaman örneğin şöyle oluyor.
“Trafik kazaları her geçen gün can alıyo”
Bazen de “bakın söylüyorum, yutmuyorum” dercesine hem “y hem de “r” sesine fazla basılıyor.
“r” sesini zorlamadan doğal akışında söylersek zaten kelime sonunda olduğu için az titreyecek ama yine de duyulacaktır. “y” sesini ise çok fazla damakta hissetmeden, varla yok arası, üzerinden süpürüp geçerek söylemeli.
“-er” hecesi
Özellikle gençler arasında çok yaygın. Hatta onlardan duyan anne babalarda da görülüyor bazen. Adeta bir virüs gibi bulaşıyor. Kelimede yer alan “e” ve “r” seslerinin oluşturduğu hecede “e” sesini yayarak ve açarak, “r” sesini ise damakta boğumlandırarak söylemek.
Eerzurum eerdem Eerdoğan eerkek eerken
Seslerin yapısını bozmadan söylenmeli.